Trong thế giới công nghệ luôn biến động, quyết định nâng cấp PC gaming hay máy tính làm việc thường khiến người dùng phải cân nhắc kỹ lưỡng. Giữa hàng loạt linh kiện hiện đại, CPU và GPU luôn là hai “ngôi sao” thu hút sự chú ý. Nhiều người có xu hướng nghĩ ngay đến việc sắm một chiếc card đồ họa (GPU) mới để cải thiện hiệu năng, nhưng liệu đó có phải là lựa chọn tối ưu nhất trong mọi trường hợp? Đôi khi, việc nâng cấp bộ vi xử lý (CPU) lại mang lại hiệu quả vượt trội hơn hẳn, đặc biệt là khi hệ thống đang gặp phải tình trạng “nghẽn cổ chai” hoặc khi nhu cầu sử dụng đòi hỏi sức mạnh xử lý đa nhiệm cao. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các tình huống mà việc ưu tiên nâng cấp CPU có thể là quyết định thông minh hơn, giúp bạn tối ưu hiệu suất và chi phí đầu tư cho chiếc PC của mình.
Nghẽn cổ chai CPU trong game: Dấu hiệu và giải pháp
Nếu bạn nhận thấy hiệu suất chơi game của mình không đạt được như mong đợi, đừng vội vàng quyết định mua một chiếc card đồ họa mới. Trước tiên, hãy kiểm tra kỹ các chỉ số hiệu năng trong game để xác định xem liệu CPU hay GPU đang là yếu tố kìm hãm hệ thống của bạn.
Hiểu rõ về nghẽn cổ chai CPU trong gaming
Tình trạng nghẽn cổ chai (bottleneck) giữa CPU và GPU là một khái niệm thường bị hiểu lầm trong giới game thủ. Một số tựa game có yêu cầu cực kỳ cao về CPU, và trong những trường hợp này, việc đầu tư vào một GPU mới sẽ không mang lại sự cải thiện hiệu suất đáng kể mà bạn đang tìm kiếm.
Hãy lấy Kingdom Come: Deliverance II làm ví dụ điển hình. Mặc dù game này không quá khắt khe về CPU ở các khu vực nông thôn hay khu vực ít dân cư, nhưng khi bước vào những thành phố lớn như Kuttenberg, CPU sẽ phải làm việc hết công suất.
Dưới đây là một ảnh chụp màn hình được thực hiện tại một khu vực đông đúc của Kuttenberg, khi game đang chạy trên CPU cũ của tôi, một chiếc AMD Ryzen 5600X. Như bạn có thể thấy, GPU của tôi (RX 9070 XT) chỉ được sử dụng ở mức 85%, một con số khá thấp. Để đạt hiệu suất tối ưu trong game, bạn cần thấy mức sử dụng GPU đạt ít nhất 95%; nếu thấp hơn, khả năng cao CPU đang là nguyên nhân gây nghẽn cổ chai. Ngược lại, CPU đang hoạt động ở mức 66% công suất, khá cao và có thể là dấu hiệu của một điểm nghẽn.
Ảnh chụp màn hình thể hiện các chỉ số hiệu suất trong game Kingdom Come Deliverance II với CPU cũ.
Sau khi chuyển sang một chiếc Ryzen 5700X3D, mức sử dụng GPU của tôi đã tăng vọt lên 99%, công suất tiêu thụ điện của nó gần như tăng gấp đôi, và game giờ đây chạy nhanh hơn khoảng 20 khung hình/giây! Đồng thời, CPU mới lại được tận dụng ít hơn, chỉ ở mức 48%, và hoạt động mát hơn đáng kể mặc dù tôi vẫn sử dụng cùng một tản nhiệt CPU.
Ảnh chụp màn hình thể hiện các chỉ số hiệu suất trong game Kingdom Come Deliverance II sau khi nâng cấp CPU.
Giảm giật lag và cải thiện trải nghiệm tổng thể
Một tình huống tương tự cũng xảy ra với Cyberpunk 2077. Ở một số khu vực của Night City với mật độ NPC đông đúc, chiếc 5600X cũ của tôi không thể theo kịp. Tôi nhận thấy mức sử dụng GPU giảm xuống khoảng 90% hoặc thấp hơn. Nhưng khi tôi nâng cấp CPU, tôi đã tăng được trung bình khoảng 10-12 khung hình/giây, và mức sử dụng GPU đã đạt 99%.
Một CPU không thể theo kịp với GPU mạnh hơn không chỉ giới hạn số khung hình trung bình mà còn có thể gây ra hiện tượng giật hình (stuttering) do CPU. Ví dụ, S.T.A.L.K.E.R. 2 là một tựa game cực kỳ nặng về CPU, và chiếc 5600X cũ của tôi gặp khó khăn khi chạy game này, dẫn đến những lần giật hình liên tục do CPU phải tải các tài nguyên mới khi di chuyển trên bản đồ, bên cạnh việc gây nghẽn cổ chai cho GPU.
Nâng cấp lên 5700X3D đã không giải quyết triệt để vấn đề giật hình trong S.T.A.L.K.E.R. 2 (vì game này đôi khi vẫn giật ngay cả với 9800X3D mạnh hơn), nhưng chúng đã trở nên ít rõ rệt hơn, cải thiện đáng kể trải nghiệm chơi game tổng thể. Trong Kingdom Come: Deliverance II, hiện tượng giật hình do CPU yếu không quá nổi bật và không làm tôi quá bận tâm, nhưng nó vẫn tồn tại. Sau khi có CPU mới, nó đã biến mất hoàn toàn.
Nếu bạn đang sở hữu một CPU yếu không thể bắt kịp với GPU của mình, bạn sẽ thấy các chỉ số hiệu suất tương tự khi chạy các tựa game đòi hỏi nhiều CPU. Trong trường hợp đó, việc nâng cấp CPU trước tiên là một lựa chọn đáng cân nhắc để cải thiện đáng kể trải nghiệm gaming.
Tăng hiệu suất trong game Multiplayer với CPU mạnh mẽ hơn
Ngay cả khi bạn là một game thủ ưu tiên các tựa game multiplayer (nhiều người chơi) thay vì game single-player (chơi đơn) vốn đòi hỏi nhiều CPU, việc nâng cấp CPU vẫn có thể là một khoản đầu tư tốt hơn GPU.
Tầm quan trọng của CPU trong các tựa game Esports
Giả sử bạn chơi các tựa game multiplayer với cài đặt “cạnh tranh” (hầu hết các thiết lập đồ họa ở mức thấp nhất). Trong trường hợp này, gánh nặng xử lý sẽ dồn lên CPU, đặc biệt là ở những tựa game mà CPU luôn là yếu tố giới hạn hiệu suất bất kể cài đặt đồ họa, chẳng hạn như Counter-Strike 2 hay Valorant.
Điều này đặc biệt đúng ở các độ phân giải thấp như 1080p, nhưng nhiều tựa game eSports vẫn có thể bị giới hạn bởi CPU ngay cả ở độ phân giải 1440p và 4K.
Vì vậy, nếu bạn không hài lòng với hiệu suất trong các tựa game multiplayer yêu thích và đang phân vân về việc mua một card đồ họa mới, hãy kiểm tra các chỉ số hiệu suất CPU và GPU trong những game đó. Rất có thể, CPU chứ không phải GPU, đang là yếu tố kìm hãm bạn đạt được khung hình cao và ổn định.
Một hình ảnh cận cảnh CPU AMD Ryzen 7 7700 trên socket AM5 và bo mạch chủ ASRock B650M PG Riptide.
Hiệu quả cho công việc và tác vụ đòi hỏi CPU cao
Nếu bạn sử dụng một chiếc PC duy nhất cho cả công việc và giải trí, và công việc của bạn bao gồm các tác vụ nặng về CPU, thì một CPU mới có thể mang lại lợi ích nhiều hơn so với một card đồ họa mới.
Nâng cao năng suất làm việc chuyên nghiệp
Ví dụ, nếu công việc của bạn thường xuyên bao gồm việc biên dịch các dự án lớn, chỉnh sửa video chuyên nghiệp hoặc bán chuyên, mô hình tài chính hoặc khoa học phức tạp, render bằng CPU và các tác vụ khác mà một card đồ họa mạnh mẽ ít quan trọng hơn một CPU hiệu năng cao, thì hãy đầu tư vào một CPU mới ngay bây giờ. Bạn có thể nâng cấp GPU sau này bằng số tiền tiết kiệm được hoặc số tiền kiếm được thêm nhờ hiệu suất làm việc được cải thiện.
Bề mặt với một số CPU Intel và AMD cùng các mạch điện ở hậu cảnh, thể hiện sức mạnh xử lý.
Các công cụ kiểm tra hiệu năng CPU cho công việc
Để so sánh mức độ cải thiện hiệu suất khi nâng cấp lên một CPU mới trong các ứng dụng chỉnh sửa ảnh và video, bạn có thể tham khảo trang kết quả benchmark của Puget Systems. Tại đó, bạn chỉ cần chọn ứng dụng đang sử dụng, sau đó chọn CPU hiện tại và CPU bạn dự định nâng cấp để xem sự khác biệt.
Một nguồn tuyệt vời khác để so sánh các chỉ số hiệu suất CPU là các bài đánh giá CPU trên TechPowerUp. Trang này kiểm tra CPU trong vô số tình huống năng suất, từ chỉnh sửa video đến mã hóa media, biên dịch mã và nhiều hơn nữa. Gamer’s Nexus cũng cung cấp rất nhiều benchmark năng suất trong các bài đánh giá CPU của họ, và các bài viết này cũng có sẵn ở dạng văn bản.
Lợi thế về chi phí: CPU Gaming hiệu năng cao rẻ hơn GPU
Thật không may, thị trường GPU hiện tại đang không ở trạng thái tốt nhất. Giá cao (có khả năng còn tăng cao hơn do thuế quan), nguồn cung hạn chế với nhiều GPU hết hàng chỉ vài phút sau khi được bổ sung, và sự thiếu hụt các GPU gaming phân khúc phổ thông đã và đang gây ra những tác động tiêu cực đến thị trường GPU chơi game.
Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX 5090 nổi bật trên nền xanh lá.
Thực trạng thị trường GPU hiện nay
Các tùy chọn thực tế hơn, như RTX 5070 Ti hoặc RX 9070 XT, đang được bán với giá ít nhất 900 USD và hơn 800 USD tương ứng, với nhiều mẫu có giá vượt quá 1.000 USD. Đây là những mức giá cao đáng thất vọng cho những gì lẽ ra phải là các GPU phân khúc tầm trung đến cận cao cấp. GPU gaming tốt nhất, NVIDIA RTX 4090, thậm chí có thể lên tới 4000 USD, gấp đôi giá bán lẻ khuyến nghị của nó.
Các lựa chọn CPU gaming hiệu quả về giá
Ngược lại, thị trường CPU đang phát triển mạnh mẽ. Ngay cả với thuế quan, CPU vẫn có giá phải chăng hơn card đồ họa. Ví dụ, bạn có thể sở hữu một trong những CPU gaming tốt nhất trên thị trường, Ryzen 9800X3D, với giá khoảng 500 USD. Ryzen 7800X3D, có thể coi là CPU gaming tốt thứ hai, có giá khoảng 400 USD.
CPU tuyệt vời nhất dành cho các chuyên gia cần một CPU năng suất mạnh mẽ có thể chơi game tốt như 9800X3D, Ryzen 9950X3D, có giá 699 USD.
Tốt hơn nữa, các nhà bán lẻ như Newegg và Microcenter thường bán các combo CPU, bo mạch chủ và bộ nhớ, cho phép bạn chuyển sang một nền tảng hiện tại, như AM5 của AMD, với chi phí rẻ hơn so với việc mua một card đồ họa tầm trung.
Cơ hội nâng cấp toàn diện với combo CPU, Mainboard, RAM
Chẳng hạn, tại thời điểm viết bài này, bạn có thể mua một combo bao gồm Ryzen 9700X (một CPU toàn diện tuyệt vời), một bo mạch chủ AMD B650 tầm trung và 32GB RAM DDR5 chất lượng cao với giá chỉ 400 USD. Combo này có thể cung cấp hiệu suất chơi game cạnh tranh trong vòng nửa thập kỷ.
Một CPU Intel phía trước một CPU AMD, tượng trưng cho sự cạnh tranh và lựa chọn linh hoạt.
Ngoài ra, Ryzen 9600X, một CPU có thể theo kịp hầu hết mọi card đồ họa hiện đại, bất kể độ phân giải, đang được bán với giá dưới 250 USD. Ngược lại, 400 USD chỉ có thể giúp bạn sở hữu một chiếc Radeon RX 7600 XT hoặc RTX 5060 Ti 8GB, hai card 8GB bị định giá quá cao và không thực sự phù hợp cho các tựa game hiện đại ở độ phân giải trên 1080p.
Với 250 USD trong túi, bạn sẽ chỉ giới hạn ở các GPU phổ thông phù hợp cho gaming 1080p với cài đặt trung bình, như RX 6600 hoặc RTX 3050 (mẫu card sau cùng tôi không khuyến nghị mua).
Nói cách khác, bạn có thể sở hữu một CPU gaming hàng đầu với giá 500 USD, trong khi cùng số tiền đó chỉ đủ để mua một GPU tầm trung phù hợp cho gaming 1440p mà không có Ray Tracing, như phiên bản 16GB của RTX 5060 Ti.
Mặt trước của CPU Intel Core i5 thế hệ 14, thể hiện sức mạnh xử lý hiệu quả.
Kết luận
Thị trường GPU hiện tại đang gặp nhiều khó khăn về giá và nguồn cung, khiến việc lựa chọn nâng cấp trở nên phức tạp hơn. Trong bối cảnh này, việc nâng cấp CPU có thể là một khoản đầu tư thông minh hơn so với việc sắm một card đồ họa mới, trừ khi GPU hiện tại của bạn đã quá cũ, hỏng hóc hoặc hoàn toàn không thể đáp ứng trải nghiệm chơi game chấp nhận được.
Nếu bạn là một game thủ tập trung vào eSports, hoặc nếu bạn sử dụng PC cho cả công việc và giải trí với các ứng dụng đòi hỏi nhiều CPU, việc đầu tư vào một CPU mới thường là lựa chọn nâng cấp tốt hơn. Nó không chỉ cải thiện đáng kể hiệu suất chơi game và giảm thiểu tình trạng giật lag, mà còn giúp tăng năng suất làm việc, giảm thời gian hoàn thành dự án, từ đó “kiếm thêm tiền” một cách trực tiếp. Hãy luôn kiểm tra kỹ lưỡng hệ thống của mình và cân nhắc nhu cầu sử dụng thực tế trước khi đưa ra quyết định nâng cấp cuối cùng.
Bạn đã từng nâng cấp CPU và thấy hiệu quả bất ngờ chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn và xem thêm các bài phân tích chuyên sâu về phần cứng PC khác trên thichcongnghe.net!
