Có những tựa game mà khi chơi, chúng ta cảm thấy “đã tay” một cách khó tả, nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng lý giải tại sao. Nguyên nhân có thể khác nhau ở mỗi trò chơi, nhưng hầu hết đều có thể quy về sự kết hợp của năm yếu tố quan trọng, tạo nên “Game Feel” đầy thỏa mãn.
“Game Feel” (còn gọi là “cảm giác chơi game” hay “phản hồi chơi game”) là thuật ngữ dùng để chỉ khả năng của một trò chơi điện tử trong việc tạo ra những cảm giác xúc giác thông qua lối chơi. Ví dụ, một số game truyền tải cảm giác nặng nề hoặc mượt mà trong cơ chế của chúng, như sự “nặng nề” trong lối đánh của Monster Hunter Wilds hay chuyển động “mượt mà” của Titanfall 2.
Cụ thể hơn, game feel là kết quả của vô số yếu tố thiết kế phối hợp cùng nhau để đắm chìm người chơi vào trải nghiệm. Những trò chơi hiệu quả nhất có thể đánh lừa các giác quan của bạn, khiến bạn tin rằng các vật thể ảo có trọng lượng hoặc các hành động trên màn hình có thể tạo ra tác động vật lý. Tất nhiên, vung kiếm trong một trò chơi điện tử sẽ không có độ nặng như khi dùng kiếm thật, nhưng nó đủ thuyết phục để các tương tác của bạn với trò chơi gần như trở nên chân thực.
5 Yếu Tố Nền Tảng Kiến Tạo “Game Feel” Đỉnh Cao
1. Hoạt Ảnh (Animation) Có Trọng Lượng và Sống Động
Để một trò chơi mang lại cảm giác thuyết phục, nó cần phải trông thuyết phục. Để đạt được điều này, hoạt ảnh trong game cần truyền tải được lực và tác động của mỗi chuyển động, đòn tấn công hay bất kỳ hành động nào mà nhân vật có thể thực hiện. Những chi tiết hoạt ảnh tinh tế, như khẩu súng giật mạnh khi bắn hay nhân vật loạng choạng chốc lát sau khi bị tấn công, đều góp phần tạo nên cảm giác có “trọng lượng” cho lối chơi.
Một cảnh quay cận cảnh nhân vật Steve Fox đang đấm Marshall Law trong tựa game đối kháng Tekken 8, thể hiện rõ sức mạnh của animation.
Loạt game Dark Souls nổi tiếng với việc sử dụng hoạt ảnh để thay đổi đáng kể cảm giác chiến đấu. Các loại vũ khí khác nhau truyền tải trọng lượng của chúng thông qua tốc độ của hoạt ảnh tấn công. Kiếm ngắn cho phép bạn tấn công bằng những cú chém nhanh, có kiểm soát, khiến vũ khí có cảm giác nhẹ nhàng. Ngược lại, đại kiếm mang lại cảm giác nặng nề và cực kỳ mạnh mẽ với những cú vung chậm chạp, nặng nhọc và những đòn giáng mạnh khiến kẻ thù đổ gục xuống đất.
Tuy nhiên, chủ nghĩa hiện thực không phải lúc nào cũng tạo ra “game feel” tích cực. Red Dead Redemption 2 có những hoạt ảnh chân thực đến kinh ngạc, giúp lối chơi có cảm giác gắn liền với thực tế. Những cú đấm bụng và tiếng súng sống động khiến chiến đấu trở nên dữ dội và gay cấn, nhưng việc game quá chú trọng vào chủ nghĩa hiện thực lại vô tình ảnh hưởng đến các tương tác thường nhật. Việc nhặt đồ, đổi vũ khí và thậm chí là di chuyển cơ bản đều chậm chạp một cách khó chịu. Mặc dù trò chơi chắc chắn mang lại cảm giác chân thực, nhưng không phải lúc nào cũng thú vị.
Hầu hết các trò chơi đều áp dụng nhiều kỹ thuật hoạt ảnh khác nhau, từ bỏ chủ nghĩa hiện thực để ưu tiên chuyển động nhanh nhẹn và phong cách. Nhiều game có đồ họa cách điệu—như Overwatch 2 và Zenless Zone Zero—sử dụng kỹ thuật hoạt ảnh “squash and stretch” (ép và giãn). Kỹ thuật này liên quan đến việc thay đổi tinh tế hình dạng của vật thể hoặc mô hình nhân vật để phóng đại một số chuyển động nhất định, giúp nhiều trò chơi mang lại hoạt ảnh biểu cảm và lối chơi mượt mà.
Các trò chơi tập trung vào chiến đấu cận chiến cũng sẽ sử dụng “hit stops”: những khoảng dừng ngắn trong hoạt ảnh xảy ra ngay khi đòn tấn công của bạn trúng đối thủ. Hit stops không chỉ hữu ích để thông báo cho người chơi khi một đòn tấn công kết nối, mà còn đảm bảo mỗi cú đánh đều mang lại cảm giác có tác động.
2. Âm Thanh (Audio) – “Linh Hồn” Của Từng Tương Tác
Cách một trò chơi tạo ra âm thanh có ảnh hưởng đáng kể đến cảm giác khi chơi. Nếu bạn muốn tự mình trải nghiệm, hãy thử chơi bất kỳ trò chơi nào với hiệu ứng âm thanh hoàn toàn bị tắt. Bạn sẽ nhận thấy hầu hết các hành động đều trở nên trống rỗng và vô trọng lượng, bất kể hoạt ảnh của chúng trông đẹp đến đâu.
Một góc bàn chơi game với bàn phím cơ, tai nghe, tay cầm và chuột, phía trên có biểu tượng âm thanh nổi bật, thể hiện tầm quan trọng của âm thanh trong trải nghiệm gaming.
Thiết kế âm thanh ảnh hưởng đến kỳ vọng của chúng ta về cảm giác của một số hành động nhất định. Nếu một đòn tấn công giáng xuống với tiếng boom long trời lở đất, người chơi sẽ cảm thấy như đã tấn công đối thủ với sức mạnh của một đoàn tàu hỏa. Ngược lại, một khẩu súng bắn ra với tiếng pop khẽ khàng sẽ mang lại cảm giác kém ấn tượng.
Tuy nhiên, “game feel” tích cực không được quyết định bởi âm thanh nào lớn nhất, mà bởi những âm thanh phù hợp nhất. Các game đối kháng thường sử dụng các hiệu ứng âm thanh khác nhau để truyền tải khi một đòn tấn công thành công và khi nó bị đỡ. Những cú đánh thành công trong Tekken 8 và Street Fighter 6 là những cú đấm lớn, xuyên thấu với một chút tiếng vọng, khuyến khích bạn tiếp tục combo của mình. Ngược lại, các cú đỡ được đáp lại bằng một tiếng thud nhẹ và cùn. Mặc dù hoạt ảnh tấn công của bạn diễn ra hoàn toàn giống nhau, sự khác biệt về âm thanh hoàn toàn thay đổi cảm giác của khoảnh khắc va chạm.
Ngay cả ngoài các game hành động, thiết kế âm thanh tốt cũng có thể tạo ra một “game feel” thỏa mãn. Animal Crossing: New Horizons không nhận được nhiều lời khen về thiết kế âm thanh xuất sắc, nhưng có rất nhiều quyết định thông minh đã được đưa vào cách trình bày của tựa game mô phỏng cuộc sống ấm cúng này. Chặt cây bằng rìu, đào đất bằng xẻng, hay kéo cá lên đều đi kèm với những âm thanh sâu lắng, tác động mạnh mẽ, mang lại niềm vui cathartic ngay cả trong những công việc đơn giản nhất.
3. Logic Game Và Cơ Chế Gameplay – Nền Tảng Của Cảm Nhận
Logic nội tại của trò chơi cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình “game feel”. Mặc dù hoạt ảnh và âm thanh cũng quan trọng không kém, nhưng cách hiệu quả nhất để trò chơi tạo ra cảm giác xúc giác là củng cố những cảm giác đó thông qua lối chơi. Nếu một vũ khí được thiết kế để mang lại cảm giác mạnh mẽ, nó phải gây ra một lượng sát thương lớn. Tương tự, nếu một nhân vật hoặc phương tiện được thiết kế để mang lại cảm giác nhanh nhẹn, nó phải có khả năng di chuyển nhanh chóng qua các màn chơi. Chỉ riêng phần trình bày không thể đảm bảo một “game feel” hoàn hảo, đó là lý do tại sao lối chơi cần phải nhất quán với phần trình bày.
Ảnh chụp màn hình chính thức của DOOM 2016 hiển thị nhiều loại quỷ và khẩu shotgun mạnh mẽ của người chơi, minh họa cho logic game về sức mạnh vũ khí.
Có một lý do khiến các game bắn súng thường sử dụng súng shotgun làm tiêu chuẩn cho “game feel”. Nhiều game bắn súng góc nhìn thứ nhất mang tính biểu tượng như Doom Eternal, Unreal Tournament và F.E.A.R. khắc họa súng shotgun với âm thanh bùng nổ và độ giật mạnh, và phần trình bày đáng sợ của chúng được phản ánh trong khả năng tiêu diệt kẻ thù ngay lập tức. Các game bắn súng thực tế hơn như Rainbow Six: Siege và Counter-Strike 2 có phần ít phô trương hơn trong cách khắc họa súng shotgun, nhưng ngay cả những miêu tả này cũng mang lại cảm giác mạnh mẽ nhờ vào lượng sát thương đầu ra cao của chúng.
Các game đua xe cũng tuân theo các quy tắc tương tự. Các yếu tố trình bày như hiệu ứng làm mờ chuyển động (motion blur), âm thanh chân thực và đồng hồ tốc độ trên màn hình giúp xây dựng cảm giác tốc độ, nhưng cảm giác về chiếc xe của bạn cuối cùng phụ thuộc vào hiệu suất của nó. Các game đua xe simcade như MudRunner và Forza hướng đến trải nghiệm nhập vai. Trong những game này, bạn có thể cảm nhận trọng lượng của chiếc xe và độ bám của lốp xe khi điều khiển qua những khúc cua hẹp, mất độ bám trên những con đường ẩm ướt hoặc lội qua địa hình lầy lội.
4. Hệ Thống Điều Khiển (Controls) Phản Hồi Nhạy Bén
Quan trọng hơn bất cứ điều gì khác, “game feel” tích cực phụ thuộc vào chất lượng điều khiển. Hệ thống điều khiển tốt giúp người chơi dễ dàng đắm chìm vào trò chơi. Khi đạt đến mức tối ưu, chúng có thể giống như một phần mở rộng tự nhiên của chính hành động của bạn. Một lần nhấn nút duy nhất cũng mang lại cảm giác thỏa mãn khi nó đi kèm với độ nặng của một cú đấm hoặc một cú vung vũ khí. Nhấn giữ nút cò cũng tương tự cảm giác phấn khích khi chúng đóng vai trò là bàn đạp của một chiếc xe đang tăng tốc. Với các điều khiển nhạy bén, các hành động trong game trở nên đơn giản và dễ thực hiện, cho phép lối chơi luôn mượt mà hoặc căng thẳng như ý muốn của nhà phát triển.
Hai người bạn đang vui vẻ chơi game nhiều người chơi trên ghế sofa, mỗi người cầm một tay cầm điều khiển, thể hiện sự thoải mái và nhạy bén của hệ thống điều khiển game.
Ngay cả những sơ đồ điều khiển phức tạp cũng mang lại cảm giác tuyệt vời khi bạn thực sự hiểu chúng. Các game đối kháng nổi tiếng với những tổ hợp phím phức tạp, nhưng chúng khiến cho việc chiến đấu trở nên cực kỳ bổ ích. Thực hiện một cú uppercut hoặc một quả cầu lửa bằng cách tái tạo chuyển động của nhân vật mang lại cảm giác hấp dẫn hơn nhiều so với việc thực hiện cùng một chiêu thức chỉ với một lần nhấn nút cơ bản. Tương tự, các game hành động phức tạp như Devil May Cry V và Ninja Gaiden 2 Black đòi hỏi một thời gian để làm quen với hệ thống điều khiển, nhưng điều đó khiến chúng cũng xứng đáng để thành thạo.
Giống như cách điều khiển tốt có thể bù đắp gần như mọi thiếu sót trong phần trình bày của trò chơi, điều khiển tệ có thể làm mất đi mọi thứ khác góp phần tạo nên “game feel” tích cực. Các vấn đề kỹ thuật như độ trễ đầu vào (input lag) và tốc độ khung hình không nhất quán (inconsistent frame pacing) có thể tạo ra độ trễ khó chịu giữa các thao tác nút bấm của bạn và các hành động trên màn hình. Bố cục nút bấm được thiết kế kém và không trực quan cũng có thể làm giảm cảm giác của trò chơi, dẫn đến trải nghiệm điều khiển khó khăn ở mức tốt nhất, và tệ nhất là gây khó chịu khi chơi.
5. Phản Hồi Xúc Giác (Haptic Feedback) – Cảm Giác Chân Thực
Phản hồi xúc giác (haptics) đã là một phần của tay cầm console và máy chơi game arcade trong nhiều thập kỷ—cung cấp cho người chơi một cách để cảm nhận thực sự các hành động trên màn hình của trò chơi—nhưng khả năng của chúng bị hạn chế nghiêm trọng. Đối với các console cũ hơn, “phản hồi xúc giác” chỉ là một thuật ngữ hoa mỹ cho chức năng rung cơ bản của tay cầm. Một số game cũ sử dụng phản hồi xúc giác tốt hơn những game khác—đặc biệt là trong các thiết bị ngoại vi như vô lăng đua xe và đệm haptic—nhưng tính năng này hiếm khi mang lại cảm giác “thay đổi cuộc chơi”.
Hình ảnh tay cầm DualSense của PlayStation 5, minh họa cho công nghệ phản hồi xúc giác và Adaptive Triggers tiên tiến.
May mắn thay, các tay cầm console hiện đại như Joy-Cons của Nintendo Switch và DualSense của PlayStation 5 sử dụng bộ truyền động tuyến tính (linear actuators) để cung cấp một dải hiệu ứng cảm ứng sống động, nhập vai. Astro Bot là một ví dụ điển hình về cách DualSense trình diễn phản hồi xúc giác bằng cách sử dụng tay cầm để mô phỏng cảm giác đi bộ trên các bề mặt khác nhau, đứng dưới mưa, bơi dưới nước và vô số cảm giác khác mà các trò chơi chưa bao giờ có thể tái tạo cho đến tận bây giờ.
Một lý do khác khiến PS5 có thể mang lại “game feel” tuyệt vời như vậy là nhờ vào Adaptive Triggers của DualSense. Tính năng này tự động điều chỉnh lực cản của các nút cò, mang lại cảm giác nặng nề thỏa mãn cho từng thao tác. Adaptive Triggers phát huy tối đa hiệu quả trong các game bắn súng, nơi lực nhấn bổ sung mang lại cảm giác chân thực cho mỗi lần bóp cò. Chúng cũng góp phần tăng thêm độ nặng nề cho việc đu tơ trong Marvel’s Spider-Man 2 và lối chiến đấu dữ dội của God of War Ragnarök. Phản hồi xúc giác vẫn đang bị tận dụng chưa tối đa trong các game hiện đại, nhưng những tiến bộ gần đây đã nâng tầm chuẩn mực cho “game feel”.
Thật hiếm khi một trò chơi xuất sắc ở mọi khía cạnh góp phần tạo nên một “game feel” tích cực, nhưng những trò chơi thành công sẽ mang lại cảm giác hoàn hảo khi chơi. Lần tới khi bạn tìm thấy một trò chơi mà bạn cảm thấy “vừa ý”, hãy xem xét nó đánh giá thế nào so với từng phẩm chất này. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những tựa game có “Game Feel” ấn tượng nhất mà bạn từng trải nghiệm ở phần bình luận bên dưới nhé!
