Bản alpha đầu tiên của GNOME 49, phiên bản lớn tiếp theo của môi trường desktop Linux phổ biến, vừa chính thức được phát hành. Không chỉ mang đến những thay đổi quan trọng về ứng dụng, sự kiện này còn đánh dấu chấm hết cho kỷ nguyên của X11, hệ thống hiển thị đã đồng hành cùng Linux trong nhiều thập kỷ.
X11 Khép Lại Một Kỷ Nguyên, Wayland Lên Ngôi trong GNOME
Trong nhiều năm, X11 (hay còn gọi là X.Org) là hệ thống hiển thị chính yếu cho các hệ điều hành dựa trên Linux. Tuy nhiên, Wayland đã dần thay thế vị trí này nhờ những cải tiến vượt trội như hỗ trợ màn hình độ phân giải cao (high-DPI) tốt hơn, bảo mật tăng cường, kiến trúc hiện đại và nhiều nâng cấp khác. Với việc Wayland đã đạt được gần như hoàn hảo về tính năng so với X11, dự án GNOME đã bắt đầu quá trình loại bỏ hỗ trợ X11.
Tại sao X11 bị loại bỏ?
Cộng đồng phát triển đã đồng thuận rằng Wayland là bước tiến tất yếu. Các nhà phát triển Xorg, đồ họa, kernel, nền tảng và ứng dụng đều chia sẻ quan điểm rằng “bất kỳ phát triển nào trong tương lai cho X11 đều là một ngõ cụt và những thiếu sót hiện tại không thể được khắc phục nếu không phá vỡ X11”. Đây là lý do chính khiến đa số nhà phát triển Xorg chuyển sang tập trung phát triển Wayland như một giải pháp mới, độc lập và ưu việt hơn.
Lộ trình loại bỏ X11 trong GNOME
Bắt đầu với GNOME 49, tùy chọn khởi động môi trường desktop GNOME với hệ thống cửa sổ X11 (gọi là ‘X11 Session’) sẽ bị vô hiệu hóa theo mặc định. Điều này có nghĩa là Wayland sẽ trở thành lựa chọn duy nhất cho hầu hết người dùng. Phiên X11 sẽ bị loại bỏ hoàn toàn khi GNOME 50 ra mắt. Đây là một kết thúc cho một kỷ nguyên – GNOME đã hỗ trợ X11 từ những phiên bản đầu tiên – nhưng hầu hết người dùng Linux sẽ ít nhận thấy sự thay đổi. Bởi lẽ, đa số các bản phân phối desktop Linux đã sử dụng Wayland làm bộ tổng hợp mặc định trong nhiều năm, và Wayland vẫn có thể chạy phần mềm được thiết kế cho X11 thông qua lớp tương thích XWayland.
Những Thay Đổi Quan Trọng Khác trong GNOME 49
Ngoài việc loại bỏ X11, GNOME 49 còn mang đến một số thay đổi đáng chú ý về các ứng dụng mặc định, nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng và hiện đại hóa hệ sinh thái.
Ứng dụng mặc định mới
- Showtime sẽ thay thế Totem làm trình phát video mặc định.
- Trình xem tài liệu Papers sẽ thay thế Evince.
- Devhelp sẽ được thay thế bằng ứng dụng Manuals mới hơn và bóng bẩy hơn.
Giao diện Quản lý Tệp trên môi trường desktop GNOME, thể hiện sự đơn giản và trực quan của hệ điều hành Linux.
Yêu cầu hỗ trợ Systemd mạnh mẽ hơn
Một thay đổi kỹ thuật khác được lên kế hoạch cho GNOME 49, dù chưa được triển khai đầy đủ trong bản alpha này, là yêu cầu hỗ trợ systemd mạnh mẽ hơn. Tương tự như việc loại bỏ X11, điều này có thể không gây chú ý cho hầu hết người dùng. Tuy nhiên, nó có thể gây ra vấn đề trên các bản phân phối Linux ít phổ biến hơn hoặc các hệ điều hành như BSD, vì systemd chỉ được xây dựng cho Linux.
Lịch Phát Hành và Tác Động
GNOME 49 dự kiến sẽ được phát hành vào tháng 9 năm 2025. Các bản phân phối lớn như Ubuntu Desktop 25.10 sẽ tích hợp phiên bản GNOME này, mang đến những cải tiến và thay đổi cho hàng triệu người dùng trên toàn thế giới.
Kết Luận
GNOME 49 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử phát triển của môi trường desktop Linux. Việc chuyển đổi từ X11 sang Wayland, cùng với những cập nhật ứng dụng và yêu cầu kỹ thuật mới, cho thấy sự cam kết của đội ngũ GNOME trong việc kiến tạo một trải nghiệm desktop hiện đại, an toàn và hiệu quả hơn. Người dùng Linux có thể mong đợi một tương lai tươi sáng với hiệu năng và tính năng được cải thiện đáng kể.
Bạn nghĩ gì về những thay đổi này của GNOME 49? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận và đừng quên theo dõi thichcongnghe.net để cập nhật những tin tức công nghệ mới nhất!
