Việc tự xây dựng một bộ PC hoặc nâng cấp máy tính cá nhân bằng cách mua linh kiện cũ là một chiến lược phổ biến giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí. Với mức giá hấp dẫn hơn nhiều so với hàng mới, không ít người dùng đã thành công trong việc sở hữu những cỗ máy hiệu năng cao mà vẫn đảm bảo ngân sách. Thậm chí, nhiều linh kiện như card đồ họa (GPU), bộ vi xử lý (CPU) hay bo mạch chủ (mainboard) sau vài năm sử dụng vẫn có thể hoạt động ổn định. Tuy nhiên, không phải linh kiện nào cũng an toàn để mua cũ. Có một loại linh kiện đặc biệt mà các chuyên gia công nghệ luôn khuyến cáo bạn nên tránh xa khi mua đã qua sử dụng, đó chính là ổ cứng lưu trữ. Việc bỏ qua lời khuyên này có thể dẫn đến những “cơn đau đầu” thực sự và rủi ro mất dữ liệu nghiêm trọng.
Tại Sao Nên Cẩn Trọng Đặc Biệt Với Các Thiết Bị Lưu Trữ Cũ?
Hầu hết các linh kiện điện tử trong máy tính, một khi đã vượt qua giai đoạn lỗi sản xuất ban đầu, thường có tuổi thọ khá dài và hoạt động bền bỉ trong nhiều năm. Chẳng hạn, một chiếc GPU hay CPU có thể hoạt động tốt trong 5 năm hoặc hơn mà không gặp vấn đề gì đáng kể. Các lỗi phổ biến nhất ở những linh kiện này thường liên quan đến quạt tản nhiệt bị hỏng, và đây thường là một vấn đề khá dễ dàng để tự sửa chữa tại nhà.
Quạt tản nhiệt GPU hoạt động trong PC gaming có đèn RGB
Tuy nhiên, thiết bị lưu trữ lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Không giống như GPU, CPU hay bo mạch chủ, cả ổ cứng HDD truyền thống và SSD hiện đại đều có cơ chế “hao mòn” theo thời gian sử dụng. Điều này khiến chúng dễ bị hỏng hóc hơn và đôi khi, những dấu hiệu cảnh báo gần như không xuất hiện. Việc mất dữ liệu quan trọng có thể xảy ra bất cứ lúc nào mà không hề có sự chuẩn bị trước, gây ra những phiền toái không nhỏ cho người dùng.
Những Rủi Ro Khi Mua Ổ Cứng HDD Cũ Đã Qua Sử Dụng
Ổ cứng HDD có thể “chết” vì hai nguyên nhân chính: hỏng hóc cơ học hoặc hỏng hóc điện tử.
Cơ chế hoạt động của ổ cứng HDD dựa trên việc lưu trữ thông tin nhị phân trên các đĩa quay (platter), tương tự như cách đĩa than lưu trữ âm thanh nhưng ở dạng kỹ thuật số. Thông tin này được đọc và ghi bởi một tay đọc/ghi (reading arm) di chuyển trên bề mặt đĩa. Các đĩa này quay với tốc độ cực nhanh, từ 5.000 đến 10.000 vòng mỗi phút, và tốc độ quay càng cao thì khả năng đọc/ghi dữ liệu càng nhanh.
Tay đọc ghi dữ liệu di chuyển trên bề mặt đĩa quay của ổ cứng HDD
Giống như bất kỳ thiết bị cơ khí nào, ổ cứng HDD cũng sẽ bị hao mòn theo thời gian. Động cơ quay đĩa, tay đọc/ghi đều có tuổi thọ nhất định. Khi một trong số chúng hỏng, ổ cứng của bạn sẽ trở thành “cục gạch”. Một dấu hiệu phổ biến của lỗi cơ học là âm thanh “click của tử thần” (the click of death), xảy ra khi tay đọc/ghi không thể di chuyển bình thường trên đĩa. Nếu bạn bắt đầu nghe thấy âm thanh này từ ổ cứng đang hoạt động, hãy xem đó là một lời cảnh báo nghiêm trọng và sao lưu ngay lập tức mọi dữ liệu quan trọng. Việc sửa chữa ổ cứng bị lỗi cơ học là cực kỳ khó khăn, tốn kém và thường không hiệu quả.
Sự kết hợp giữa đĩa quay và tay đọc/ghi chuyển động cũng khiến ổ cứng HDD rất dễ bị tổn thương bởi các va chạm, rơi rớt hoặc rung lắc mạnh. Nếu ổ cứng bị sốc khi tay đọc/ghi đang di chuyển, nó có thể làm xước bề mặt đĩa, dẫn đến mất dữ liệu và tạo ra các khu vực không thể lưu trữ dữ liệu (bad sectors). Ngoài ra, bản thân các đĩa quay thường khá giòn và có thể bị nứt, khiến ổ cứng hoàn toàn không thể sử dụng được.
Bề mặt đĩa từ ổ cứng HDD bị trầy xước nghiêm trọng gây mất dữ liệu
Về mặt điện tử, ổ cứng HDD có cấu tạo khá đơn giản và thường đáng tin cậy nếu không có lỗi sản xuất. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể bị hỏng do nguồn điện không ổn định hoặc các sự cố điện khác.
Tại Sao Ổ Cứng SSD Cũ Cũng Tiềm Ẩn Nguy Hiểm?
Mặc dù ổ cứng thể rắn (SSD) không có bộ phận chuyển động cơ học như HDD, nhưng chúng vẫn có cơ chế hao mòn vật lý riêng. SSD được cấu tạo từ hàng tỷ ô nhớ điện tử siêu nhỏ (NAND cells) dùng để lưu trữ dữ liệu trên PC của bạn. Việc đọc dữ liệu từ các ô nhớ này không gây hại cho chúng, nhưng mỗi khi bạn ghi dữ liệu vào một ô nhớ, quá trình ghi sẽ làm giảm chất lượng của ô đó một chút. Dần dần, các ô nhớ sẽ trở nên hoàn toàn không thể sử dụng được, và tổng dung lượng lưu trữ của SSD sẽ bị giảm đi.
Để giúp ổ cứng “già đi” một cách đồng đều và kéo dài tuổi thọ, SSD sử dụng một kỹ thuật gọi là “wear leveling” (cân bằng độ hao mòn). Kỹ thuật này đảm bảo rằng tất cả các ô nhớ được ghi dữ liệu một cách đồng đều, ngăn chặn bất kỳ ô nhớ nào bị ghi quá nhiều lần và hỏng sớm hơn dự kiến. Tuy nhiên, ngay cả với wear leveling, mỗi ô nhớ vẫn có một số chu kỳ ghi nhất định trước khi hỏng hoàn toàn. Điều này có nghĩa là một ổ SSD cũ, đã qua nhiều chu kỳ ghi, sẽ có tuổi thọ còn lại thấp hơn đáng kể so với một ổ mới, và rủi ro hỏng hóc cũng cao hơn.
Phân Biệt Hàng Tái Chế (Refurbished) và Hàng Đã Qua Sử Dụng (Used): Đừng Đánh Đồng!
Nếu bạn đang tìm kiếm thiết bị lưu trữ với giá rẻ, điều quan trọng là phải hiểu rõ sự khác biệt giữa một ổ cứng đã qua sử dụng (used) và một ổ cứng tân trang (refurbished).
Ổ cứng tân trang (refurbished) là những thiết bị đã được kiểm tra kỹ lưỡng, sửa chữa (nếu cần) bởi nhà sản xuất hoặc các công ty chuyên nghiệp. Bạn có thể yên tâm rằng chúng không bị xử lý thô bạo trước đó và đã vượt qua các bài kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt. Thông thường, các ổ cứng refurbished còn đi kèm với một chế độ bảo hành nhất định, mang lại sự an tâm hơn cho người mua. Ổ cứng HDD tân trang, đặc biệt, có thể là một món hời lớn nếu bạn cần dung lượng lưu trữ lớn với chi phí thấp.
Ổ cứng laptop được kết nối qua adapter USB sang SATA
Ngược lại, ổ cứng đã qua sử dụng (used) mà bạn tìm thấy trên các chợ đồ cũ, diễn đàn hoặc mạng xã hội là một câu chuyện khác. Bạn không thể biết được tình trạng thực tế của ổ cứng đó, lịch sử sử dụng, hay mức độ hao mòn mà nó đã phải chịu đựng. Hầu hết các giao dịch này không có bảo hành, và nếu ổ cứng hỏng, bạn sẽ phải tự chịu rủi ro và mất toàn bộ dữ liệu.
Kết Luận: An Toàn Dữ Liệu Luôn Là Ưu Tiên Hàng Đầu
Việc mua linh kiện máy tính cũ là một cách thông minh để tối ưu chi phí, đặc biệt là với các bộ phận như CPU, GPU hay RAM. Tuy nhiên, với ổ cứng HDD và SSD, rủi ro tiềm ẩn là quá lớn. Bản chất hao mòn theo thời gian sử dụng cùng với khả năng mất dữ liệu không báo trước khiến chúng trở thành linh kiện bạn nên tránh mua cũ nếu không có sự đảm bảo rõ ràng.
Để bảo vệ dữ liệu quý giá của mình, thichcongnghe.net khuyên bạn nên ưu tiên mua ổ cứng mới hoặc ổ cứng tân trang (refurbished) có chính sách bảo hành rõ ràng từ các nhà cung cấp uy tín. Hơn thế nữa, dù bạn đang sử dụng ổ cứng mới tinh hay đã qua sử dụng, việc sao lưu dữ liệu thường xuyên là một nguyên tắc vàng không thể bỏ qua. An toàn dữ liệu luôn là ưu tiên hàng đầu!
Ba ổ cứng HDD đặt trên bề mặt gỗ cạnh biểu đồ giá linh kiện máy tính tăng
Bạn có kinh nghiệm gì khi mua linh kiện PC cũ không? Bạn đã từng gặp rủi ro nào với ổ cứng cũ chưa? Hãy chia sẻ cùng thichcongnghe.net trong phần bình luận bên dưới nhé!
